Velisiz Kıyılan Nikâh Geçerli Midir?

Evlenecek kimselerin evlilik kararında acele etmemeleri, büyüklerin kanaatlerine başvurmaları, onların engin tecrübelerinden istifade etmeleri gelecekte muhtemel mağduriyetlerin ve pişmanlıkların yaşanmaması için önemli bir adımdır.

Nikâh kıymada velinin izninin alınması hususu, mezhepler arasında ihtilaflı bir konudur. Mezheplerin bir kısmı veliden izin alınmasını nikâhın geçerlilik şartı olarak görürken, bazıları ise nikâhta velinin onayına ihtiyaç olmadığı görüşündedirler. Nikâhta velinin izninin alınması Şâfiî ve Mâlikî mezheblerine göre nikâhın rüknü, Hanbelî mezhebine göre ise nikâhın geçerlilik şartıdır. Bu üç mezhebin görüşüne göre velinin izni alınmadan kıyılan nikâh geçerli değildir. Bu mezhepler Peygamberimizin (s.a.v): “Velisiz nikâh olmaz.”[1] hadisini ve benzeri hadisleri mutlak olarak değerlendirmişler ve bu durumdaki kadınların -rızaları alınsa bile- sadece velileri aracılığıyla evlenebileceklerini söylemişlerdir. Hanefîler ise bu hadisleri farklı yorumlamışlardır. Hanefî mezhebin hâkim görüşüne göre evlilik yaşına gelmiş bir kadın, erkekte olduğu gibi velisinin iznine ve aracılığına ihtiyaç duymadan evlenebilir demişlerdir.

Evlilikte velinin izni konusunun ön plana çıkmasının sebebi yukarıda da ifade edildiği gibi nikâhla birlikte başlayıp hayat boyu sürecek beraberliğin gerekli araştırmalar yapılarak olabildiğince sağlam temellere oturtulmasını sağlamaktır. Geri dönülmesi imkânsız yanlışların önceden fark edilmesi ve tedbirlerin alınmasına yönelik bir davranıştır. Özellikle anne ve babanın rızalarının alınarak gönüllerinin hoş edilmesi ve tecrübelerinden faydalanmak için kendilerine danışılması isabetli karar verebilmek için önemli bir ayrıntıdır. Ayrıca evliliğin uzun ömürlü olması için onların hayır dualarının alınması evlatlar için bir görev ve gerekliliktir. Anne ve baba şüphesiz ki evlatlarının doğru kimselerle evlilik yapmalarını ve bir hayat boyu mutlu olmalarını isterler ve bu konuda hiçbir fedakarlıktan kaçınmazlar.

Evlilik ciddi bir müessesesidir. Öyleyse yaşadığımız bu çağın getirdiği kötü tecrübeleri de dikkate alarak her ne kadar velinin izni alınmadan kıyılan nikâh bazı İslam âlimlerine göre geçerli olsa da taraflar, evlilik yaparken Peygamberimizin yukarıdaki hadisini dikkate alarak velinin izninin alınması yoluna gitmelidirler. Velinin izni olmadan nikâh kıymamalıdırlar.

[1] Buhârî, Nikâh, 361; Ebû Dâvûd, Nikâh, 19