Surinamlılar: “Hollanda, Kölelik Özrüyle Yine Üstünlük Tasladı”

Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Hollanda’nın idari başkenti Lahey’deki Hollanda Millî Arşivleri’nde yapılan törende konuştu.

Rutte, ülkesinin kölelik tarihi ve köle ticaretindeki rolünden ötürü hükûmeti adına özür diledi. Rutte, “Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti adına birçok kişi metalaştırıldı, sömürüldü ve kötü muamele gördü. Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti tarafından insan onuru ayaklar altına alındı.” ifadelerini kullandı.

HOLLANDA KENDİ PAYINA DÜŞENİ KABULLENMELİ

Köleliğin insanlığa karşı suç teşkil ettiğini kaydeden Rutte, “Milyonlarca insan bu suçun acısını çekti ve çekiyor. Hollanda kendi payına düşeni kabullenmeli.” şeklinde konuştu.

Rutte, önceki hükûmetlerin ülkenin kölelik tarihini kabullenmede eksik kaldığını belirterek, “Hollanda hükûmeti adına özür diliyorum.” dedi.

Başbakan Rutte, kölelik tarihine yönelik farkındalığı arttırmak için hükûmetin 200 milyon avroluk fon sağlayacağını vurguladı. Rutte, özür konuşmasında, 19 Aralık tarihinin seçimine ilişkin eleştirilere cevaban “Biliyoruz ki herkes için tek bir doğru tarih, doğru söz ve doğru yer yok.” karşılığını verdi.

DÜNYA GENELİNDE 8 YERDE RESMÎ ÖZÜR DİLENDİ

Hükûmet sitesinden yapılan yazılı açıklamada, resmî özrün ardından kabinedeki 7 bakanın Surinam ve Hollanda’nın Karayipler’deki eski sömürgelerine giderek, Rutte’nin özrünü buradaki yöneticilerle ve sivil toplumun liderleriyle görüştüğü belirtildi.

Buna göre; Yasaları Koruma Bakanı Frank Weerwind’in Surinam’ın başkenti Parambino, Göçten Sorumlu Devlet Bakanı Van der Burg’un Aruba, Sosyal İşler ve Çalışma Bakanı Karien van Gennip’in Bonaire, Kraliyet ilişkilerinden sorumlu Devlet Bakanı Alexandra van Huffelen’in Kuraçao, Maliyeden sorumlu Devlet Bakanı Marnix van Rij’in Sint Eustatius, Refah ve Spordan sorumlu Devlet Bakanı Maarten van Oooijen’in Saba, Sağlık Bakanı Ernst Kuipers ise Sint Marteen Adası’ndaki yetkililer ve sivil toplum temsilcilerine Hollanda’nın resmî özrünü iletti.

ÖZÜR NASIL KARŞILANDI

Sint Maarten Başbakanı Silveria Jacobs, Hollanda’nın özrünü, “görüşleri alınmadığ”” ve “tazminat ödenmeyeceği” gerekçesiyle kabul etmeyeceklerini açıklarken, Hollandalı milletvekillerinin çoğu hükûmetin özür dilenmesini olumlu karşıladı.

Hollanda’nın özür dilemesinden rahatsız olan aşırı sağcı milletvekili Geert Wilders ise Twitter’dan “Rutte’nin özürü sebebiyle özür diliyorum.” paylaşımını yaptı.

SURİNAMLILAR: “HOLLANDA, YİNE ÜSTÜNLÜK TASLADI”

Hollanda’da yaşayan Surinamlılar ise, Hollanda’nın köleliğe ilişkin özrünün “aceleci ve dayatmacı” olduğu gerekçesiyle tepkili. Surinamlılar, özrün daha anlamlı olması için hükûmetin öncelikle kimlerin köle ticaretinde rol aldığının ve köleliğin nasıl uygulandığının tam olarak araştırmasını beklerken,

köleliğin resmî olarak yasaklandığı 1 Temmuz’da yapılacak ve aceleye getirilmemiş bir özür istemişti. Surinamlılar 19 Aralık tarihinin değiştirilmesi için mahkemeye başvurmuş ancak başvuruları kabul edilmemişti.

Hollanda’da yaşayan Surinamlılara ait vakıflar adına dava açan avukat Joancy Breeveld, “Müvekkillerim, özrün bir defa yapılan bir şey olduğu için düzgün ve daha uygun şekilde yapılmasını istiyor.” demişti. Özrün mahiyetinin belli olmaması sebebiyle hükûmeti eleştiren Breeveld, “Hükûmetin tavrı, ‘beyazların siyahlara yapılması gerekeni dayatması’ şeklinde anlaşılıyor. Bu, kölelik mağdurlarının torunları için zarar verici bir şey.” değerlendirmesinde bulunmuştu.

Başbakan Mark Rutte de daha önce, 19 Aralık’ta yapılması planlanan özür töreniyle ilgili hükûmet yetkilileri ve Surinamlı vakıflarla bir araya geldiği toplantının ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, özrün 19 Aralık tarihine yetişmemesi durumunda bunun için 1 Temmuz’un düşünüldüğünü aktarmıştı.

HOLLANDALILAR  ÖZÜR DİLENMESİNE KARŞI

Öte yandan kamu yayıncısı NOS’un yaptığı ankete göre, 2021’de kölelik geçmişi sebebiyle Hollanda hükûmetinin özür dilemesini istemeyenlerin oranı yüzde 55 iken, bu yıl yüzde 49 olarak kayıtlara geçti.

Özür dilenmesini destekleyenlerin çoğu göçmen kökenlilerden oluşuyor, Surinamlıların üçte ikisi özür dilenmesine destek veriyor.

Surinam Ulusal İyileştirme Komisyonu (NRCS) Başkanı Armand Zunder, hükûmetin özür girişimiyle ilgili “Bu, başarısız olma riski taşıyan tek taraflı bir Hollanda politikası.” yorumunu yapmıştı. Özrün kapsamı ve ne için yapıldığının daha açık olması gerektiğini vurgulayan Zunder, “Hollandalıların bu aceleci tavrını anlamıyoruz ve onaylamıyoruz.” demişti.

Son yıllarda Amsterdam, Rotterdam, Utrecht ve Lahey gibi büyük şehirlerin yanı sıra Hollanda Merkez Bankası, ABN Amro gibi kurumlar da kölelik tarihindeki rolleri sebebiyle özür dilediklerini açıklamıştı.

Hollanda’da 2023’ün, köleliğin kaldırılışının 150. yılı olması sebebiyle “kölelik anma yılı” ilan edilmesi düşünülüyor.

Daha çok Afrika’nın kıyı kesimlerinde sömürge yönetimi kuran Hollanda, “altın çağı”nı yaşadığı 15. ve 18. yüzyıllar arasında Güney Amerika ülkesi Surinam’da köle ticareti yaptıktan sonra 1 Temmuz 1863’te bunu resmen yasakladı.