Oruç Tutun; Takvaya Erin!

Rabbimiz Kur’ân-ı Kerîm’de “Ey inananlar! Oruç sizden önce gelip -geçmiş ümmetlere farz kılındığı gibi size de farz kılın­dı. Umulur ki korunursunuz.” (Bakara suresi, 2:183). buyurmaktadır. Dolayısı ile orucun hedeflerinden birisi de insanı takva sahibi yapmaktır. Takva günahlardan korunma bilinci manasına da gelir.

Bunun içindir ki bu oruç ayeti, orucun bütün ümmetlere farz kılınma sebebini takva bilinci olarak belirler.

Günahlardan korunma bilinci olan takva ve faziletlerle bezenme duyarlılığı olan ihsan İslam ahlakının iki temel değeridir. Ancak takva, ihsandan önce gelir. Rabbimiz, bir başka âyet-i kerîmede “Şüphesiz Allah, takva ve ihsan sahipleri ile beraberdir.” (Nahl suresi, 16: 128) buyururken takvayı daha önce zikreder. Buradan da takvanın daha önde gelen hedef olduğu anlaşılır.

Orucun bir şekli bir de ruhu vardır: Hz. Peygamber (s.a.v.): Nice oruç tutan var ki ona kalan sadece açlıktır (İbn Mâce, “Sıyâm”, 21) ve Oruç, zırhtır (Buhârî, “Savm”, 10) hadisleri ile orucun günahlara karşı zırhı kuşanıp takvaya ulaşmaya vasıta olduğunu bildirir.

Gazzâlî orucun üç derecesi olduğunu söyler:

1- Sıradan insanlar: Yemek, içmek, cinsel ilişkiden uzak kalarak oruç tutarlar.

2- Allah’ın özel kulları: Birinciye ilaveten organlarla da oruç tutarlar. Elleri ile haramı tutmazlar, gözleri ile harama bakmazlar, kulakları ile haramı dinlemezler, ayakları ile harama gitmezler…

3- Allah’ın en özel kulları: Bu ikisine ilaveten kalpleriyle de oruç tutarlar, kalplerine kötülük sokmazlar.

Oruç, Bakara suresinin 185. ayetine göre, şükür bilinci kazandırır. Çünkü oruç, yeme, içme ve cinsel ilişki gibi nimetlerin en değerlisinden belli bir süreliğine uzaklık onların kıymetini anlamaya vesile olur. Nimetlerin değeri mahrum kalındığında daha iyi anlaşılır.

Oruç, helal bilincine vesiledir. Normal zamanlarda helallerden bile uzak kalan bir mümin oruç sonrası haramlardan uzak kalmada daha fazla duyarlılık göstermelidir. Böylece oruçlu hazlarını kontrol ve onları helal yoldan tatmin etmenin terbiyesini kazanır (bk. Kâsânî, II, 75-76).

Oruç açlığı yaşamak ve açları anlamaktır. Hz. Yûsûf’a (a.s.) niçin farz olanlar dışında çok nafile oruç tuttuğu sorulduğunda: “Hazinelerden sorumlu bakan olarak yardım isteyen açları hakkıyla anlamak için.” der!

“Oruç bedenin zekâtıdır.” (İbn Mâce, “Sıyâm”, 44) hadisi zekâtın, malı temizleyip ruhu arıttığı ve malı koruduğu gibi orucun da bünyeyi ve ruhu arıttığını, günahları temizlediğini; “oruç tutan sıhhat kazanır” (Ebû Nu’aym, I, 113) hadisi de orucun bedendeki zararlı maddeleri temizleyip sağlık kazandırdığını bildirir ki modern tıp da bunu söyler.

Doğrusunu en iyi Allah bilir.