Okuyarak Gelişmek

“Sözleri dinleyip en güzeline uyan” mümin vasfını kazanıp müjdelenmiş kullardan (Zümer suresi, 39/:18) olmak için sözleri iyi anlamak şarttır. Anlama işlemi; sorgulama, ilişki kurma, analiz-sentez yapma, sınıflandırma ve değerlendirme gibi işlemleri tetikler. Anlamlı öğrenmelere yol açan okuma, metne sorular yöneltmek suretiyle onunla yüzleşmeyi gerektirir. Ne deniliyor ne denmek isteniyor? Benim varlığımla, hayatımla, sorunlarımla, ihtiyaçlarımla ilgisi var mı, varsa nedir? Bu gibi soruları sorup cevaplarını üretmeye çalışmak, metni anlamanın önünü açar.  Üretilen her cevap, okurun metni anlamasına ve onu kendi varlık dünyasına taşımasına katkıda bulunur. Bu katkının düzeyi, anlamanın düzeyiyle doğru orantılıdır. Anlamanın tek seviyesi yok; anlam katmanları bulunmaktadır. Anlamaya yönelik yapılan işlemlerin düzeyi, anlama düzeyini belirler. Aynı metne aynı soruları soran her birey, farklı müktesebata sahip olduğundan dolayı, farklı içerikte cevaplar üretebilir, her bir bireyin anlamadan nasibi farklılaşabilir. Hatta insan, ikinci defa okuduğu metinden, birinci okuyuşunda fark etmediği yeni anlamlar edinebilir.

YAZARLAR | 6 Nisan 2022 Kendin İçin Okumak 6 Nisan 2022

Birey, kendi ön bilgi ve becerilerini kullanarak yenilerini öğrenebildiğinden dolayı, her yeni öğrenme, uygun ön öğrenmelere sahip olmayı gerektirir. Okuduklarımızı anlamlandırırken önceki öğrenmelerimiz, bireysel tecrübemiz, kolektif şuuraltımız belirleyici rol oynar. Her yeni öğrenme sürecinde onları gözden geçirir ve işe katarız. Bu yönüyle okumak, aynı zamanda kendi dünyamızda yolculuğa çıkmak, kendimizi okumak; sahip olduklarımızı gözden geçirip özdeğerlendirme yapmaktır.

Le Guin der ki, “Kim olduğumuzu anlamak için kitap okuruz.”  Yeni bir metni anlamaya çalışan birey, sadece okuduğu metni sorgulamakla yetinmeyip kendi mevcut bilgilerini de bu arada sorgulamak zorundadır.  Okuduğu metinde yanlış gördüklerini ayıkladığı gibi, kendi bilgilerinden yanlış olduklarına kanaat getirdiklerini de atar. Geride kalanları  harmanlayıp işlemlerden geçirerek kendine özgü ürüne dönüştürür ve onu kendi sistemli bilgi paketinde ilgili yere yerleştirir.  Bireyin varlık dünyasında yerini alan bu bilgi, onu besler, geliştirir; tutum ve davranışlarında etkili olur.

Anladığı nispette birey, okumanın tadına varır ve kendisi için okumayı derinleştirir. Anlamlı öğrenmeler doğuran her okuma, bireyi daha üst  anlam basamağına, bir üst varlık düzeyine ulaştırır. Böylece okur, kemâl yolculuğunda, dur durak bilmez devam eder; Allah’ın hoşnutluğunu kazanabilir.