Irkçılık Ve Dışlanmanın Sağlığa Yönelik Yıkıcı Etkileri

Dr. Amma Yeboah 25 Mart’ta ayrımcılığa karşı etkinlik gösteren FAIR International derneğinin organizesinde verdiği dijital konferansta, ırkçılık ve dışlanmanın sağlığa yönelik yıkıcı etkilerini anlatarak bunlarla ruhsal açıdan baş etmenin yöntemlerini ele aldı.

Sağlığın belirleyici faktörlerine değinen Dr. Yeboah, kişisel ve sosyal etkenlerden bahsederek toplumsal eşitsizlikler ve bireysel varyasyonların sağlığın kalitesini belirleme noktasında önemli bir rol oynadığına dikkat çekti.

Psikolojik sağlığı Dünya Sağlık Örgütü’nün tarifi ile insanın, hayatın getirdiği olağan yükümlülükler ile baş edebilme ve kendi yetenekleri doğrultusunda toplumsal açıdan yararlı olan üretken ve verimli çalışmalarda bulunabilme hali olarak tanımlayan Dr. Yeboah, sosyolog Albert Memmi ve antropolog Philomena Essed tarafından yapılan çeşitli bilimsel tanımları ele aldı. Bu tariflere göre ırkçılık, bazı kesimlerin sahip olduğu ayrıcalıkları ve diğerlerinin dışlanmalarını, bu toplulukların arasındaki gerçek ve varsayımsal biyolojik ve kültürel farklılıklar ile açıklama çabasını barındıran bir ideoloji olarak belirleniyor.

Dr. Yeboah, psikiyatr Chester Pierce’in fikirlerine vurguda bulundu.  Pierce’e göre ırkçı ayrımcılığın; strüktürel, kurumsal, kültürel bazda ve bireyler arası vuku bulmasını konu ederek sosyal stres faktörü olarak saldırganlığın küçük ve günlük tecrübeler düzeyinde de gözlemlenebileceğine işaret etti.

Bu çeşitlendirmeler içine giren her türlü ırkçı dışlanma deneyiminin, ayrımcılığa uğrayanın ruhsal ve bedensel sağlığını yoğun bir biçimde etkileme potansiyeline sahip olduğunun altını çizen psikiyatr Dr. Amma Yeboah, dinleyicilerine bazı sonuçları aktardı. Bu sonuçları; olumsuz duygusallık hâli, fizyolojik ve hormonsal değişimler, riskli sağlık davranışı, tehdit altında hissetme ve eksik bir öz yeterlilik inancı olarak sıraladı.

IRKÇILIK SÖMÜRGECİLİK İZLERİ TAŞIYOR

Yeboah, açıklamalarına başvurulan bir psikoanalist akademisyen olan Grada Kilomba’nın görüşlerine de dikkat çekti. Yeboah şöyle konuştu: “Kilomba’ya göre ırkçılık, mağdur birey veya toplum tarafından kişisel veya kolektif bir travma olarak deneyimlense de çok nadir bir şekilde bu bilinçle algılanıp, bu ifadeyle dillendirilir. Bu durumu, batı toplumlarının ırkçılığın tarihî ve sağlık boyutunu şimdiye kadar görmezden gelmesi ile sebeplendiren Kilomba, bireysel, toplumsal ve tarihsel alanlarda baş edilmesi gereken bu travmatik tecrübelerin, özellikle sömürge döneminin bir mirası olarak, sömürgeciliğin aşağılama ve yabancılaştırma geleneklerini, ırkçılığa maruz kalanlar için yeniden yaşattığını bildiriyor.”

Psikiyatr Dr. Amma Yeboah, ırkçılık sonucu travma sonrası stres bozukluğunun teşhis biçimini psikolog Robert Carter’ın tanımıyla aktarırken, bunları deneyimlemede büyük birer rol oynayan bireysel faktörlerin önemine işaret etti. Bu etkenlerin kişisel zemin, sağlık ve kognitif beceriler olarak sıralanabiliceğini ifade etti.

IRKÇILIK İLE BAŞ ETME

Irkçı ve ayrımcı deneyimler edinen bir insanın bu olumsuzluklarla baş etme becerisini belirleyen şahsi unsurlar arasında kişinin biyografisi, bilgilendirilme seviyesi, harekete geçme eğilimi ve imkânı, sağlık durumu ve dayanışma olanakları yer alıyor. Bunlarla birlikte ırkçı sebeplere ayrımcılık deneyimi edinen insanın, kendi travmatik yaralarını onarma noktasında elinde bulunan etki gücüne dikkat çeken Dr. Yeboah, dinleyicilere bu hususta bazı önerilerde bulundu.

Kişisel faaliyetlerin yanında toplumsal alanda harekete geçirilmesi gereken bazı süreçlerden bahsedildi. Konuşmacı Dr. Yeboah bunları eğitim, yoğun ve ani duygular ile baş etme ehliyeti, sosyal beceriler ve ırkçılığı ve etkilerini araştırıp farkındalık oluşturan bilim dallarında profesyonelleşme olarak tanımladı.