Güvenli Çocuk Gelişiminde Sınır ve Kurallar

Özgürlük, her ne kadar biz insanlar için önemli bir unsur olsa da sınırsız bir özgürlük insana faydadan çok zarar verir. Elbette çocuklarımız kendi beceri ve yeteneklerini keşfedebilecekleri ve geliştirebilecekleri özgür alan ve imkânlara ihtiyaç duyarlar. Sınırlar ve kurallar bu özgürlükleri kısıtlamak için değil, çocuğun yaşına ve gelişimine uygun güvenli imkânlar oluşturmak içindir.

GÜVENLİ GELİŞİM

“Çocuğa sınır koyma” konusu ebeveynler olarak zorlandığımız konuların başında geliyor. Zira niyetimiz iyi olsa da çocuklarımız koyduğumuz kural ve sınırlara uyma konusunda zaman zaman direnç gösterip, karşı gelebiliyorlar. Bazen de anne babalar olarak koyduğumuz sınırları aşarak, bizim de sınırlarımızı zorlayabiliyorlar.

Toplumda denge ve huzuru temin etmek onun en küçük birimi olan ailede denge ve huzuru temin etmekten geçiyor. Bunun için ailede ebeveynler tarafından belli sınırların belirlenmesi ve bazı kuralların oluşturulması gerekiyor. Aksi hâlde bireyler arasında çatışma ve kargaşa kaçınılmaz bir hâl alabiliyor. Aile içerisinde oluşturulan kural ve sınırlar çocukların bir taraftan güvenli bir şekilde büyümesine destek olurken diğer taraftan çocuğun kendi duygu ve davranışlarını farklı sosyal ortamlarda daha iyi kontrol etmesine, gelen tepkilerle daha kolay baş edebilmesine yardımcı oluyor.

KULLUĞA HAZIRLIK

Özellikle yaşadığımız çağda çocuk eğitiminde sınır ve kuralların yeri oldukça önemli. Dijital çağın bizlere sunduğu sınırsız zevk ve tüketim odaklı hayat özellikle çocuklarımız için büyük tehlike arz ediyor. Dijital dünyanın cazibesine kapılmadan ve çocuklarımızı kaptırmadan yaşamak ve Allah’a kulluk yapmak zorundayız. Ailede oluşturulan sınır ve kurallar çocukların bu cazibeye kapılmadan, kendi kendilerine sınır ve kurallar koyabilmesi için bir ön hazırlık niteliği taşıyor.

İÇSELLEŞTİRİLEN DEĞER KORUR!

Çocuklarımıza sınır koyarken dikkat etmemiz gereken en önemli husus her zaman olduğu gibi samimiyettir. Samimiyet aynı zamanda iyi örnek olmayı gerektirir. Çocuklarımıza, koyduğumuz sınır ve kuralların ne kadar önemli olduğunu evvela kendimiz uyarak göstermeliyiz. Ebeveynlerin uymadığı kural ve sınırları çocuklar içselleştiremezler, sadece bir süreliğine itaat ederler.

Ancak içselleştirilmiş değer, sınır ve kurallar çocuklarımız için, biz yanlarında olmasak dahi koruyucu etken olmaya devam ederler.

SINIRLAR VE KURALLAR NET OLMALI

Sınır koymak dinamik bir süreçtir. Çocuğun yaşına, konumuna ve gelişimine uygun sınırlar ve kurallar koyulmalı, gerekirse esnetilebilinmelidir. Sınır ve kurallarımız çocuğumuzun gelişimini ne kısıtlayacak kadar dar ne de başıboşluğa yol açacak kadar geniş olmalıdır. Kafa karışıklığına yol açmamak için de sınır ve kuralları uygularken anne babalar olarak net, kararlı ve tutarlı bir tavır takınmalıyız.

Ebeveynler kendi aralarında oluşan anlaşmazlıkları çocuklarına yansıtmadan kendi aralarında çözmeli ve konulan sınır ve kurallardan birbirlerini haberdar etmelidirler. Anne babaların birbirlerinden haberdar olması ve iyi bir iletişim içerisinde olması da önemlidir.

Kural ve sınır koyarken çocukların kişisel farklılıklarını göz önünde bulundurmak gerekir. Bazı çocuklar kurallara uyma konusunda diğerlerine nazaran daha fazla zorlanabilir. Bu nedenle kurallara karşı direnç gösterebilirler. Küçük çocuklarda kararlı bir “hayır” yeterli olurken daha büyük çocuklarda yeterli olmayabilir.

YAPTIRIMLAR

Bu durumda yanlış davranışın ve sınırı aşmanın bir yaptırımı olduğunu onlara hatırlatmak ve gerekirse bunu uygulamak gerekebilir. Uygulanan yaptırımlar kesinlikle fiziksel ve duygusal içerikli olmamalıdır.

Çocuklar nedenini bilip anladıkları kural ve sınırlara uyma konusunda daha istekli olurlar. Bu nedenle anne babalar olarak şeffaf ve açıklayıcı olmak işimizi daha da kolaylaştıracaktır.

Burada güvenli bağlanmanın önemine vurgu yapmakta fayda var. Yapılan çalışmalar çocuğuyla güvenli bağlanmış ebeveynlerin çocuklarına kural ve sınır koymada ve onlara söz geçirmede daha başarılı olduklarını gösteriyor. Yani çocuk doğduğu ilk andan itibaren güvenli bağlanmaya yatırım yapmak onlara sınır ve kural koymayı kolaylaştırabilir.