Yemek Borusu Hastalıkları – I

Yemek borusu (Özofagus) insanlarda boyun da bulunan yutak bölümü ile mide organını birbirine bağlayan bir organ yapısıdır. Özofagusun uzunluğu ortalama olarak 25 ila 30 cm arasındadır. İnsanlar yemek suretiyle aldıkları gıda maddelerini özofagus aracılığı ile mideye aktarır. İnsan anatomik yapısında, özofagus omurgaların ön kısmında, kalp ve soluk borusu organlarının arka kısmında yer almaktadır.

Yemek borusunun bilinen birçok hastalık durumu bulunmaktadır. Yemek borusu hastalıkları arasında en sık gözlenen hastalık durumu gastroözefageal reflü hastalığıdır. Gastroözefageal reflü hastalığı bilinen tüm yemek borusu hastalık hallerinin yaklaşık olarak ¾ ünü meydana getirmektedir.

ÖZOFAGUS HASTALIKLARI TİPLERİ

Yemek borusu hastalıkları bazı durumlarda semptom vermez iken bazı durumlarda da hastalığı bulunan kişilerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Tüm bu durumlara neden olabilecek özofagus hastalıklarının birçok çeşidi bulunmaktadır.

Gastroözefageal Reflü Hastalığı: Gastroözefageal reflü hastalığı midede bulunan asit salgısı içeriği sürekli olarak yemek borusuna kaçarak burada değişimler meydana getirmesi sonucu oluşmaktadır. Bu mide içeriğindeki kaçmaya gastroözefageal reflü hastalığı denirken kaçan asitli içerik yemek borusunu tahriş etmektedir.

Özefajit: Özefajit hastalığı yemek borusunda meydana gelen iltihabi reaksiyonlar sonucunda oluşan bir inflamasyon durumudur. Gastroözefageal reflü hastalığındaki geri kaçan asit salgısı bu durumu meydana getirebileceği gibi alerjenlere bağlı, ilaca bağlı ya da bakteri, virüs, mantar gibi patojen organizmalara bağlı olarak da gözlemlenmektedir.

Barret Özofagus: Mide içeriğinde bulunan aside sürekli bir şekilde maruz kalan yemek borusunda yer alan katmanlar (mukoza) zaman ilerledikçe ince bağırsak katman yapılarına (mukozasına) dönüşüm göstermesi durumuna barret özofagus adı verilmektedir.

 Özofagus Ülseri: Asit etkisi sonucunda meydana gelen ülser tipine peptik ülser adı verilmektedir. Ağrılı bir hastalık olan özofagus ülserinde meydana gelen durum reflüsü olan hastalarda asitle yemek borusunun tahriş olmasına ek olarak burada çoğalan helikobakter pylori adlı patojen bakterinin enfeksiyonu da gözlenmektedir. Özofagus ülserinde nadir de olsa mantar ya da viral enfeksiyon durumlarında gözlemlenmektedir.

 Özofagus Darlığı (Özofagus Striktürleri): Özofagus darlığı hastalarda meydana gelen inflamasyona, kansere, yemek borusuna bası yapan durumlara ve yemek borusundaki kas yapısının bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkan; hastalarda alınan gıdaların yutulmasında problemler ortaya çıkaran bir hastalık türüdür.

Akalazya: Akalazya hastalığında yemek borusunun dış kısmında bulunan ve kas tabakaları arasında yer alan sinir dokudaki hücrelerin işlevlerinin bozulması sonucunda gelişen bir hastalık hâlidir. Akalazya hastalığında hastaların yemek borusu ile mide arasında tüketilen gıda maddelerinin mideye geçişi esnasında açılan kasların gevşeyememe problemi oluşmaktadır.

Özofagus Kanseri: Yemek borusunda meydana gelen patolojik durumlar sonucundaki kontrolsüz hücre çoğalmalarına özofagus kanseri adı verilmektedir. Hastalarda karşılaşılan özofagus kanseri sıklıkla mide ile yemek borusu birleşimindeki (özofagogastrik bileşke) bölgede meydana gelmektedir.

Mallory – Weiss Sendromu (özofagus yırtılması): Mallory – weiss sendromunda hastalarda gözlenen çok şiddetli kusmalara bağlı olarak yemek borusunda yırtılmalar meydana gelmektedir.

Özofagus Varisleri: Tıp literatüründe kullanılan varis kelime anlamı olarak sıklıkla ven olarak isimlendirilen toplar damarlarda gözlenen genişleme, uzamalar sonucunda damarların incelmesidir. Özofagusta meydana gelen varis durumu sıklıkla karaciğer sirozunda meydana gelen komplikasyonlar sonucunda meydana gelmektedir.

Özofageal Ring (Schatzki Halkası): Özofagus lümeninde bulunan ve özofagusu çepeçevre sarıp daraltan halka yapısına özofageal ring adı verilmektedir. Yemek borusunda görülen bu “schatzki halkası” durumu nadiren kas kökenli olarak hekimlerin karşısına çıkarken hastaların büyük çoğunluğunda mukoza kaynaklı gelişmektedir.

 Özofagus Divertikülleri: Divetikül sindirim sistemi organ yapılarında meydana gelen kas zayıflıklarına bağlı olarak organ yapısının dışarı doğru kesecik oluşturmasıdır.

ÖZOFAGUS HASTALIKLARI BELİRTİLERİ

Özefagusta meydana gelen hastalıkların büyük bir çoğunluğu mide asidine bağlı oluşabileceği gibi doğumsal olarak da gelişebilmekte ve bu gelişen hastalıklar sonucunda kişilerde bazı semptomlar ortaya çıkmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yutma güçlüğü,
• Kilo kaybı,
• Göğüs bölgesi ön duvarında ortaya çıkan yanma,
• Göğüs bölgesi ön duvarında ortaya çıkan ağrı,
• Kusma, Tüketilen gıdaların ağızdan geri çıkması,
• Boyunda şişlik gözlenmesi,
• İştahsızlık,
• Seste meydana gelen kısılma,
• Kanama,
• Öksürükkrizleri,
• Boğulma hissiyatı,
• Boğaz ağrısı,
• Akciğer enfeksiyonu (pnömoni) meydana gelmesi,
• Göğüste rahatsızlık hissi,
• Yemek sonrası meydana gelen rahatsızlıklar,
• Öğürme,
• Geğirme,
• Divetiküllerin gıda ile dolması sonucunda koku meydana gelmesi.

ÖZOFAGUS HASTALIKLARINDA HANGİ DOKTORA GİDİLİR?

Özofagus hastalıkları ile asıl olarak ilgilenen hastalıkların tanı ve teşhisini yapıp tedavi eden ve hastaların takiplerini sağlayan genel cerrahi bölümü ve dahiliye bölümünün gastroenteroloji dalı olmak üzere iki bölüm ilgilenmektedir.