Kur’ân-ı Kerîm’den Bazı Ahlak İlkeleri I

İslam ahlakı ve medeniyeti “Allah’ın emir ve yasaklarına saygı, yarattıklarına şefkat” esasına dayanır. Kur’ân-ı Kerîm ve uygulaması mahiyetinde Hz. Peygamber’in sünneti bu iki esasın teorik ve pratiğini ortaya koyar. Aşağıda bir kısmı aynı zamanda hukuku da ilgilendiren Kur’an’daki bazı ahlaki esaslar hatırlatılmaktadır.

Allah seni halife olarak (Bakara suresi, 2:30) en güzel şekilde (Tîn suresi, 95:4) ve şerefli bir varlık olarak (İsra suresi, 17:70) yarattı. Bu vasfına yakışacak şekilde yaşa, hazlarının esiri olup aşağılık hayat sürme! (Bakara suresi, 2:168; Mü’minûn suresi, 23: 5-7; Tîn suresi, 95:5).

Yüce kitabımız Kur’an’dan bazı ahlaki esasları şu şekilde sıralayabiliriz:

Allah’a kulluk yap (Zâriyât suresi, 51:56), arzularına değil! (Tâhâ suresi, 20: 16; Furkân suresi, 25: 43; Câsiye suresi, 45:23).

Anne-babana saygılı davran! (İsrâ suresi, 17: 23-25).

Akrabalarınla ilişkini kesme! (Nisâ suresi, 4:1; Muhammed suresi, 47:22; Mümtehine suresi, 60:3).

Emanet ehli ol, güveni boşa çıkarma! (Mü’minûn suresi, 23:8).

Allah’ın koyduğu doğal dengeyi bozma, bedelini daha dünyada ödersin (Nisâ suresi, 4:34; Rûm suresi, 30:41; Rahmân suresi, 55:7-8), arzı imar görevini unutma! (Hûd suresi, 11:61).

Allah’ın sana nasıl davranmasını istiyorsan sen de O’nun yarattıklarına öyle davran (24: 22; Sâffât suresi, 37:39).

İyilik konusunda insanlar arasında ayırımcılık yapma, ihtiyaç sahibi olup olmadığına bak! (Bakara suresi, 2: 272).

İyiliğin bir hatırı vardır, onu gözet! (Rahmân suresi, 55:60).

İyilik ettiğinde teşekkür bekleme (İnsân suresi, 76: 8-9), iyilik görmüşsen teşekkürü ihmal etme! (Lokmân suresi, 31: 14).

Dilinden düşen her sözün hesabını vereceksin! Bunu bilerek konuş! (Kâf suresi, 50: 17-18).

Başkalarını bakışlarınla rahatsız etme! (Nûr suresi, 24:30-31).

Gücün ölçüsünde iyiliği hakim kılmak ve kötülüğü engellemek için çaba sarfet! (Âl‐i

İmrân, 3: 110).

Sözü dinle ve en güzeline uy! (Zümer suresi, 39: 18).

Sana gelen haberin doğru olup olmadığını araştır! (Hucurât suresi, 49: 6).

Adaletli ol! (Hucurât suresi, 49:9).

Vicdansız olma, merhametli ol! (Fecr suresi,  89: 17-26; Leyl suresi, 92: 8-11; Mâûn suresi, 107:1-7).

İnsanların arasını düzelt! (Hucurât suresi, 49:10).

Alaya alma! (Hucurât suresi,  49:11).

Ayıplama! (Hucurât suresi,  49:11).

Kötü lakap takma! (Hucurât suresi, 49/11).

Sü-i zanda bulunma! (Hucurât suresi, 49:12).

Sizin gibi inanmayanların inanç değerlerini aşağılama, sövme! (6/108).

Kavmiyetçiliğe fırsat verme! (Nisâ suresi, 4:1; Hucurât suresi, 49:13).

İnsanların mahrem bilgilerini araştırma! (Hucurât suresi, 49:12).

Gıybet yapma! (Hucurât suresi,  49:12).